بهترین قالیشویی تهران

فرش اصفهان

دكتر تقي بهرامي در مجموعه فرهنگ روستائي ك در سال ۱۳۱۶ هجري شمسي به طبع رسانيده سابقه و وضعيت قالي بافي اصفهان را اين گونه توصيف مي نمايد:
«قاليبافي اصفهان در زمان صفويه اهميت فوق العاده داشته و مخصوصاً بازار قالي هاي ابريشمي رواج داشته و اهالي به بافتن آن ها همت گماشته قالي هاي نفيسي از خود به يادگار گذاشته اند. امروزه اغلب قالي هاي گرانبهاي قديمي ايران كه در موزه هاي لندن و پاريس و ساير نقاط اروپا و امريكا ديده مي شود قالي هاي بافت اصفهان است... در دوره صفويه تمام اطاق ها و تالارهاي اصفهان مانند هفت دست، آئينه خانه، نمكدان، چهل ستون و غرفات مسجد شاه از قالي هاي ابريشمي مفروش بوده و امروزه هر تكه آن در يكي از نقاط اروپا و امريكا نزد ثروتمندان و موزه داران است. اين قالي ها با بهترين و ثابت ترين رنگ هاي طبيعي رنگ آميزي و از روي بهترين نقشه هاي استان آن زمان بافته شده است. پس از انقراض صفويه به تدريج اين صنعت و ساير صنايع از اهميت افتاد و در صد سال اخير به كلي رو به نيستي گذاشت و قالي بافي تقريباً فراموش گشت چنان كه در اواخر زمان ناصرالدين شاه قاجار به هيچ وجه كارخانه قالي بافي در اصفهان وجود نداشت و فقط دستگاه هاي مختصري دربعضي دهات يافت مي شد تا آن كه ظل السلطان (فرزند ناصرالدين شاه و حكمران اصفهان و ايالات جنوبي ايران) زني از كردستان گرفته و به اصفهان آورد و آن زن چون قالي بافي مي دانست شاهزاده مايل شد چند دستگاه قالي برايش تهيه نمايد. براي اين كار استاد عبدالرحيم را كه از اين فن سررشته داشت استخدام نمود استاد مزبور چند دستگاه براي حكمران بر پا كرد ولي وقوع پاره اي پيش آمدهاي ناگوار در منزل حكمران سبب شد كه برپا داشتن قالي را در محل مخصوصي قرار داده و كارش را ادامه داد تا آن كه ظل السلطان خبردار شده روزي به كارخانه قالي رفت. قالي ها نزديك به اتمام بود. امر دادكه بالاي قالي ها عبارت كارخانه ظل السلطان بافته شود و بدين طرز رفتار شد. چند عدد از اين قالي ها به روسيه حمل شد و جلب نظر دربار روسيه را نمود و حضور استاد قالي ها را براي بافت دو قالي در نمايشگاه آن كشور را خواستار شدند. حكمران؛ استاد عبدالرحيم را براي روس ها استخدام نموده و با مأمور مخصوص سفارت به روسيه فرستاد. پس از جزئي مدتي دستگاه ها به نمايشگاه پاريس انتقال داده شد و استاد مزبور در آن شهر مي زيست تا نمايشگاه خاتمه يافت. سپس به ايران برگشت و به كارهاي خويش ادامه داد. در اين موقع ميرزاابوالقاسم نقاش و پسرش ميرزا علي نقاش نيز شروع به كار نموده و به سهم خود خدماتي در احياء قالي بافي اصفهان نمودند...» با وجود تحر اندكي كه در قالي بافي اصفهان با شرح بالا پيش آمده بود معهذا در دروه هاي پايان عمر قاجاریه قالي بافي هنوز رواج چنداني در اين شهر نداشت چنان كه تعداد دستگاه هاي قالي بافي در آن زمان رقمي در حدود دويست عدد بود ولي بعدها با پيش رفت اين حرفه در اصفهان و توابع آن تعداد اي دستگاه ها به ۲۵۰۰ در سال ۱۳۱۵ و ۶۰۰۰ دستگاه در سال ۱۳۲۸ بالغ گرديد. دارهاي قالي بافي اين شهر و توابع آن برابرآمار سال هاي اخير به رقمي در حدود ۱۳۰۰۰ دستگاه رسيده است.
به هنگام جنگ جهاني دوم به صنعت و تجارت فرش اصفهان تا حدودي لطمه وارد آمد و در اثر فقدان بازارهاي جهاني تجارت اين كالا محدود شد و از طرفي تعدادي از سوداگران و بافنده هاي سودجو نيز با گران شدن مواد اوليه قالي، مانند پشم و رنگ در كار خود تقلب هائي كردند كه در نتيجه به تجارت و شهرت فرش اصفهان كه روزگاري سرآمد قالي هاي اين منطقه بود لطمه زد. پس از مدتی تعدادي از كارگاه هاي بافندگي شهرت و معروفيت سابق فرش هاي اصفهان را با ارائه قالي هاي مرغوب و بسيار ظريف دوباره بدان باز گردانيدند.
اصفهان در گذشته از مراكز مهم كشت گياهان رنگ دار به ويژه روناس بوده و در كوهستان و دشت هاي اطراف آن گياهان رنگ دار به طور خودرو رویيده مي شدند به اين دليل مصرف رنگ هاي طبيعي در مراكز رنگرزي آن، در ايام پيشين به ميزان زياد معمول بوده است ولي امروزه رنگ هاي شيميائي مصنوعي به ويژه رنگ هاي تركيبي كُرُومي براي رنگرزي الياف قالي هاي آن در مقياسي وسيع بكار برده مي شوند. تعداد رنگ هاي به كار رفته در فرش هاي اصفهان به نسبت زياد است و كمتر اتفاق مي افتد كه در آن ها كمتر از ۱۴ رنگ به كار رود. طراحان و قالي بافان اصفهاني اغلب رنگ¬هاي دلخواه خود را در زمينه هاي فيروزه اي، سرمه اي، قرمز و سفيد نخودي انتخاب مي¬كنند.
پشم هاي مورد مصرف در قالي بافي اصفهان بيشتر از استان هاي كرمان و كرمانشاهان و منابع خارجي مانند استراليا تأمين مي شود.
در اصفهان مانند ساير نقاط بافندگي فارس زبان (كاشان، كرمان، نائين، قم،‌ يزد و نواحي شرقي خراسان) عمل گره زني را با دست و بدون استفاده از قلاب بر روي چله هائي كه تا حدودي شل بوده و مانند چله هاي تركي تحت فشار كششي شديد نيستند انجام مي دهند. اين طريق گره زني علاوه بر دشواري كار موجب بروز ضايعاتي بر روي دست و بدن كارگر بافنده مي شود. روشي است كه در آن امكان زدن گره هاي تقلبي و از آن بدتر بي گره بافي بسيار زيادتر از طريق ترك بافت است. بافنده هاي اصفهاني مانند ساير بافنده هاي فارس بافت عمل پود زدن را به مدد يك آلت چوبي به نام « كوجي» به سهولت انجام داده ولي در عوض كوبيدن گره ها را بر روي چله ها توسط شانه هاي سنگين وزن تا حدودي به سختي انجام مي دهند.
در اصفهان قالي و قاليچه هاي در اندازه هاي ذرع و چارك، ذرع و نيم، دو ذرعي، پرده اي و فرش هاي شش متري و بزرگ تر بافته مي شود. بافنده اصفهاني هيچ گاه رغبتي به بافت كناره و كَلّگِي از خود نشان نمي دهد. فرش هاي ظريف بافت و گل ابريشم اصفهان با طرح هاي فوق العاده زيباي آن همواره از شهرت بسيار زيادي دربازارهاي جهان برخوردار بوده اند. فرش هاي گل ابريشم آن بيشتر بر روي چله هاي ابريشمي بافته مي شوند. ريشه اين قاليچه ها بنابر سليقه خاص بافنده اصفهاني بيشتر بلند و گاهي تا ۱۵ سانتي متر نيز مي رسد. اصفهان از معدود مراكز فرش بافي ايران است كه بافت فرش هاي دايره اي شكل نيز در آن صورت مي گيرد از شهر رقيب آن در اين مورد مي توان تبريز را نام برد.
در گذشته و حتي امروز طراحان اصفهاني به ميزان زيادي تحت تأثير نقوش كاشي كاري ها و بناهاي تاريخي اين شهر مانند عمارت چهل ستون- مدرسه چهار باغ- مسجد شيخ لطف الله و غيره بوده و طرح هاي خود را با نگاره هاي زيباي منقش به اين ابنيه تزئين نموده اند. طرح هائي كه در فرش هاي اصفهان بيشتر به چشم مي خورند عبارتند از: شاه عباسي، لچك و ترنج، درختي حيواندار، اسليمي لچك و ترنج، شاه عباسي افشان و هندسي لچك و ترنج طرح هاي صورت و منظره. با يادآوري نام برخي از تك بافان و مؤسسات معروف چون صيرفيان، صراف، احمد، اكبراوف، ميرجلالي، حكمت نژاد، گلياف، داوري، حقيقي، مأموري، صدقياني، مير جمالي، مهدئي ئي، قديرزاده، ‌فدائي، معيني، انتشاري، غفاري، نائل، يزداني، زرنگار، نصري، قناعت، بهادري، توكلي، منصوري،‌ ملكي، حاج جمشيدي،‌ كامخواه، وحيدي، داورپور،‌ دُري، شاه حسيني، ‌عمادي، مدرس،‌اميني، هرندي زاده و انصاري، پور حكيم كه در گذشته و حال به فرش اصفهان شهرت و معروفيت بخشيده اند.